Bir koca yıl geçtikten sonra İstanbul’da yaşayanlar için 36. İstanbul Tüyap Kitap Fuarı Beylikdüzü’nde geçtiğimiz cumartesi günü başladı. Kimimiz için çok uzak kimimiz için yorucu bir yolculuk olsa da bir çoğumuz bu fuarı bekliyorduk. Bir süredir bu yazıyı hazırlamayı düşünüyordum. Lakin yoğun çalışma temposu ve uğraşmacalardan sonra anca şu anda vakit bulabildim. Muzip ile çıktığımız masal toplama serüveninde yeni yeni masal kitapları ile karşılaşıyoruz. Bunu gerek sosyal medyada n gerekse sitemizden gördüğünüzü düşünüyorum. Fuara gidecekler için naçizane bu serüvende toplayıp okuduklarım arasında mutlaka okunması gereken bir liste hazırladım. Fuara geldiğinizde size masal kitapları bulmanızda ufak bir rehber olması dileğiyle deyip girizgâhı çok uzatmadan başlayayım diyorum.
Tuhaf Masallar (İthaki Yayınları)
İthaki Yayınları tarafından yayımlanan Tuhaf Masallar aslında bir masal kitabı olmaktan çok Ransom Rigs tarafından yazılan Bayan Peregrine’nin Tuhaf Çocukları kitabının yan kitabı konumunda ve seriden bir nebze bağımsız bir kitap. Seride sıkça anlatılan eskiden yaşamış Tuhaf’ların dilden dile anlatılan masallarının Millard Nullings tarafında toplanmasıyla oluşturulmuş ( bu arada Millar Nullings serideki karakterlerimizden birisi) Tuhaf Masallar bence günümüzde kaleme alınmış masal gibi masal kitapları arasına girebilecek nitelikte bir kitap.
Tanıtım Bülteni;
Bayan Peregrine onlara kucak açmadan önce, tuhafların hikâyeleri Masallar’da anlatılmıştı. Tuhafların kopan uzuvlarıyla beslenen varlıklı yamyamlar. Çatal dilli bir prenses. İlk ymbrenenin ortaya çıkışı. İşte bunlar, ilk kez Ransom Riggs’in Bayan Peregrine’in Tuhaf Çocukları serisinde bahsi geçen, tuhafların dünyası hakkında bilgileri sakladığı söylenen Tuhaf Masallar’da karşılaşacağınız şaşırtıcı masallardan sadece bazıları. Bayan Peregrine’in öğrencisi ve tuhaf olan her şeyin âlimi Millard Nullings tarafından derlenen ve notlandırılan bu yepyeni masallar, sizi tuhafların tarihinin sayfalarını karıştırmaya davet ediyor.
Ötekileştirmeyen Masallar (Dipnot Yayınları)
Dipnot Yayınları geçtiğimiz sene masallara el atarak mutlu etti beni. Bir süredir masallardaki cinsiyetçi eril hatta sınıf ayrımcısı dilin bozulması gerektiği fikrimi Ötekileştirmeyen Masallar kitabıyla onlarında düşündürdüğünü gösterdi. Kitap eski masallardaki o sıkıntılı ifadeleri ince ve alaycı bir dille eleştirip doğrusu ile değiştirirken güzel bir alayla hem öğretici hem de eğitici bir misyona destek olmuş. Masallara dair bir şeyleri çocuklarınıza anlatmak istiyorsanız önce bu kitabı okumalısınız diyorum.
Tanıtım Bülteni;
“Yazarına okurun kalbinde özel bir yer açan, birkaç şaşırtıcı sözcükle bir düzine aptallığı yerle bir eden bir eser.”
-Libby Purves, The Times-
“Bu kitabı okurken hoşça vakit geçiremeyecek olanlar mizah duygusundan nasibini almamış, pardon, mizah yönünden dezavantajlı kimselerdir ancak.”
-Los Angeles Daily News-
“Bir dil virtüözü, büyü bozucu bir zeka, zamanımızın doğrucu Andersen’i… Yazdığı her sayfa büyük bir keyifle okunuyor.”
-Washington Post-
F. Garner bu küçücük kitapta, herkesin aşina olduğu klasik masalları (Rapunzel’den Külkedisi’ne, Kırmızı Başlıklı Kız’dan Pamuk Prenses’e ve diğerlerine), cadılara, devlere, cücelere, ‘eciş bücüş yaratıklara’ ve hayvanlara yönelik önyargı ve ayrımcılıktan arındırarak ve çağdaş konularla gelişmelere aydınlık bir bakış açısıyla göndermelerde bulunarak yeniden anlatıyor. Dile, davranış kalıplarına ve algılama biçimlerine sinmiş cinsiyetçi, eril, mülkiyetçi, militarist, ırkçı, milliyetçi, eşitsizlikçi, insanbiçimci, insanmerkezci, homofobik, türcü, etçil, görünüşçü ve fiziksel boyutçu yaklaşımların ipliğini pazara çıkarıyor; bu masalları yepyeni bir perspektiften yeniden yorumlayıp insanlığın artık geçmişte kalması gereken kalıpyargılarıyla yaman bir hesaplaşmaya giriyor. Bir solukta okunan, hepsi de okuru hınzırca gülümseten zamane masalları…
Aşiq û Maşûq (Aras Yayıncılık)
Bu sene sanırım yeni masal kitapları okumak açısından güzel bir yıldı umarım 2018 yılında da bir çok yeni masal kitapları ile karşılaşacak kadar şanslı olurum. Aras Yayıncılık benim için önemli bir kitabı raflarımıza kazandırdı. Muzip ile masal yolculuğumuza Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da başlamıştık Aşiq û Maşûq’da Ermenice kaynaklardan Kürt ve Ermeni Aşk masallarının derlenerek bir araya getirildiği enfes bir kitap olmuş. Fuara gitmişken alınacak masallar listenize eklemeyi unutmamanız gereken kitaplardan. Sanırım günümüzde aşka ve özellikle aşk masallarına en ihtiyacımız olduğu zamanda raflardan ruhlarımıza çıkıp gelecek en güzel örneklerden kendisi.
Tanıtım Bülteni;
Bu kitapta bir araya getirilen masalların ortak noktaları, imkânsız aşkların yanı sıra, Anadolu, Mezopotamya ve o her şeyiyle özel Dersim coğrafyasının sesine ses katmaları, Ermeni ve Kürt halklarının yaşayışlarını ortaya koymaları. Seçkideki ilk iki masal olan ‘Siyamanto ve Xıçezare’ ile ‘Lur da Lur’, ilk anlatanından son kaydedenine kadar uzun bir yol kat etmiş Kürt halk söylenceleri. Ermeni köy edebiyatının usta kalemi, din adamı Karekin Srvantzdyants yöre yöre gezerken, Kürt halkının sevilen aşk hikâyesi ‘Siyamanto ve Xıçezare’yi de yazılı edebiyatın parçası kılmış. Vrtanes Papazyan ise iyi bilinen bir Kürt aşk masalını Ermenice anlatarak, yazıda ölümsüzleştirmiş. Coğrafi paydaşlığın etnik kimlik kaynaklı önyargılara galebe çalışına bir kanıt olsa gerek bu emek. Zira paylaşılan toprağın hatrı büyük ve soylu kızla çobanın umutsuz aşkı evrensel… Son masal olan Kral Lusig ve Sedev Hovig de bir soylu ile çobanın aşkının hikâyesi. Ancak pek de alışık olmadığımız biçimde, bu kez çoban olan bir kadın. Üstelik masalın başında hiç güzeller güzeli de değil. Aksine ucube bir yaratık gibi tarif edilmiş. Sedev’in güzelleşmeye başlama hikâyesi, ana babasının kızlarını olduğu haliyle kabul etmelerine koşut olarak ilerliyor ve çobanlık meziyetleri güzelliğinden çok daha kıymetli sayılıyor. Dahası, gerek Kral Lusig gerekse Sedev Hovig neredeyse başa baş sayılabilecek bir kendini keşif sürecinden geçiyorlar. Dolayısıyla, bu sıra dışı masalda, biri kadın diğeri erkek olmak üzere iki Odiseus ve iki farklı yolculuk var.
İran Masalları (Karakarga Yayınları)
“On derviş bir kilimde uyurken, iki padişah bir dünyaya sığmaz.” Yazıyor kapağında Karakarga Yayınlarından geçtiğimiz yıl raflara kazandırılan İran Masalları kitabının. Birçok yayınevi masal kitaplarına son zamanlarda göz kırpmaya başladı. Sanırım 21. Yüzyılın gerçeklerinden masallarla kaçmaya başladığımız bu zamanlarda okuru en çok çeken şeylerin içinde masallarda yer alıyor. Basılan birçok masal kitabı ne yazık ki okunacak değerde olmayabiliyor. Karakarga İran Masalları’nda güzel bir çalışma ile Muzip Masal Cini kütüphanesinde yerini aldı. Umarım siz de benim kadar keyifle okur hatta anlatırsınız.
Tanıtım Bülteni;
İran Masalları, çeşitliliğiyle zengin, karmaşık ve büyülü bir kültürel yapıyı binlerce yıl boyunca korumayı başarmış topraklardan doğdu. Kaynağını Budizm, Hinduizm, İslam ve Zerdüştlük’ten alan bu masallar, İran’daki değişik inanç ve kültürlerin bin yıllar içinde nasıl iç içe geçtiğini ve ortaya biricik, özgün bir yaşayış çıkardığını gösteriyor.
İran masalları, yeniden yorumlanmış ya da bambaşka kurgulara adapte edilmiş halleriyle, zamanla bütün yeryüzünü dolaştı. Çağdaş edebiyatın fantastik unsurları bile varlığını büyük ölçüde, genellikle erdem ve bilgelik üzerine kurulu bu yalın anlatımlara borçlu.
Şehrazad’ın Sırları (Doğan Kitap)
Uzun zamandır gelsin diye beklediğim geldiği gün alıp bir solukta okuduğum masallara dair çok şeyi bünyesinde bulunduran bir kılavuz. Eğer masalları seviyorsanız ve daha derin bir yaklaşımla masallara bakmak istiyorsanız size yol gösterici bir kitap olarak ilk söyleyeceğim kitaptır Şehrazad’ın Sırları. Özcan Yüksek’in uzun yıllar boyunca masallara dair çok şeyi heybesine doldurup ince ince işlediği bir kitap kendisi. Doğan Kitap’tan bulabilirsiniz Şehrazad’ın Sırları’nı
(Not: Kitapla ilgili daha uzun bir yazıyı yazıp daha detaylı bir incelemeye tutmayı düşünüyorum fakat onun için biraz daha bekleteceğim. Bence o zamana kadar siz alıp okuyun okutun.)
Tanıtım Bülteni;
Açıl susam açıl!
Bu söz, sana yeni kapılar, yeni evrenler açıyor.
Görünmeyeni görmeye başlıyorsun bu sözün ardında.
Belki yeni evrenlerin daha küçük, daha loş, hatta iyice karanlık; alışık olduğun, gördüğün, duyumsadığın, algıladığın yegâne büyük evren kadar tanıdık değil, ama yine de birbirine koşut sayısız evrenin içine girip çıkıyorsun.
Önemli olan, âlemler arasındaki gizli kapıları, geçiş noktalarını bulabilmek, birinden ötekine usulca geçebilmek.
Bu kapı senin kapındır.
Senin kapından başka kapı yoktur.
Bir boyutunu eksik yaşadığımız dünyada, masallar seni dördüncü boyutta gezdirir, görünmeyeni göstererek yapar bunu.
Bu kapı, o kapıdır.
Açıl susam açıl! Bu sözü söylemen gereken kişi, kendinden başkası değil. Kendine de ki:
Açıl susam açıl!..
Gerçeği yalnızca masallar anlatır… Hakikatin, hayatın ve ruhun sırlarının taşıyıcısıdır onlar… Bu yüzden binlerce yıla, onları kulaktan kulağa aktaran binlerce dile rağmen özünü yitirmezler…
Şehrazad’ın Sırları – Masal Sözlüğü seni hakikat ormanına davet ediyor. Ruhunla tanışmaya bir davet bu…
Doğan Kitap tarafından yayımlanan “Sessizce Dön”, “Hakikatçi”, “Cinistan” ve “Kayıp Deniz” kitaplarının yazarı Özcan Yüksek’ten Binbir Gece Masalları’nın sırlarını çözen çok farklı bir sözlük…
Ütopya ve Masal Bilim-Binbir Gece Masalları (Librum Kitap)
Librum Kitap da bu sene masal kitaplarına yer veren yayınevleri kervanına katıldı. Hem de çok ilginç bir kitapla Ütopya ve Masalbilim Binbir Gece Masalları. Kitap eski masalların özellikle doğu masallarının Avrupalı masal araştırmacıları tarafından nasıl bulunup günümüze ulaştığının yolculuğuna çıkarıyor bizi. Yer yer masalları araştıran bir kâşif olup yolları masallarla döşeli bir maceraya atılıyorsunuz.
Tanıtım Bülteni;
Masallar sadece çocuklar için yazılmaz, aksine onları en çok yetişkinlerin okuması gerekir; çünkü en çok onların hayallere, fanteziye ve geleceğe dair umuda ihtiyacı var. Masal ve ütopyanın izinde; dört insan… dört coğrafya… dört keşif…
Sadık Usta, bu eserinde ninelerimizden, dedelerimizden dinlediğimiz kadim masalların nasıl ve hangi ihtiyaçtan kaynaklandıklarını ve bunların tarihsel-toplumsal işlevlerinin ne olduğunu, Binbir Gece Masalları’ndan çevirdiği sekiz örnekle masaldan yola çıkarak inceliyor. Antoine Galland’ın Şam’ın egzotik pazarlarında bulduğu Binbir Gece Masalları’nın hikâyesini; Johann von Goethe’nin İtalya’yı dolaşarak masal bilimini nasıl ortaya çıkardığını; ünlü masal bilimci, Profesör Theodor Benfey’in nasıl Avrupa’nın en büyük kütüphanelerinde Hint masallarının elyazmalarını keşfettiğini öğreneceğiz.
44 Türk Peri Masalı (Tefrika Yayınları)
İki farklı yayınevinin iki farklı çalışması sonucu ile karşımıza çıkan 44 Türk Peri Masalı kitabı Macar araştırmacı Ignâc Kûnos’un (ki kendisi Türk Dili ve Halk Edebiyatı üzerine araştırmaları ile tanınmıştır.) enfes bir çalışmasıdır. Benim için Tefrika Yayınları’nın basımı okumaya doyamadığım kitaplar arasındadır. Şahsen ben Tuti Kitap’ın 44 Türk Masalı adıyla dilimize kazandırdığı halini pek sevemedim. Bu arada adından da anlaşıldığı gibi kitap Türk’lerin tarih boyunca anlattıkları peri masallarının derlenmesiyle oluşturulmuştur.
Tanıtım Bülteni;
Bu derlemeyi oluşturan hikâyeler (masallar), Türk kültürünün zengin bahçelerinden toplanmıştır. Türkiye’nin bir yazın diyarı olmaması ve bu tür kitapların örneklerinin bulunmaması sebebiyle de hikâyeler kitaplardan değil, Osmanlı’da sosyal hayatın önemli bir bölümünü oluşturan hikâyecileri özenle dinlerken zaman zaman aldığım notlardan derlenmiş ve okuyucuya sunulmuştur. Bu hikâyeler, İstanbul’da her gün anlatılagelenlerle ya da bir tandırın etrafında kadınların çocuklarına ve komşularına anlattığı hikâyelerle aynıdır.
Türk peri masalları, gün ışığını binlerce büyüleyici renge büründürüp yansıtan kristaller gibidir; buluttan arınmış gökyüzü kadar berrak ve bir gülün üzerindeki çiy kadar şeffaftır. Kısacası, Türk peri masalları “bin bir gece” masalları değil, “bin bir gündüz” masallarıdır.
Bonus 1: Kaharamanın Sonsuz Yolculuğu (İthaki Yayınları)
Kendisi bir masal kitabı değilse bile masal anlatmak masal yazmak (hatta yazmak isteyen herkes için) bir kaynak kitaptır. Kitap okurken size masalların içindeki sembolleri nasıl yorumlayacağınızı gösterirken kendi hayatınızdaki yolculuğunuza da ışık tutmanızı sağlıyor.
Bonus 2: Kurtlarla Koşan Kadınlar (Ayrıntı Yayınları)
Masal severlerin kitaplıklarında mutlaka bulunması ve okuması okutması gereken bir kitap Clarissa P. Estês masallar ve eski efsanelerdeki kadın arkiteptine dair mit ve öyküleri bir araya getirmiş. İçinizdeki vahşi kurda kulak vermemizi sağlıyor.
Bonus 3: Hortlağın 25 Öyküsü (İmge Kitapevi)
Dünyadaki belki de en eski masal içinde masal serisidir Hortlağın 25 Öyküsü orijinal adıyla Vetalapançavimşati. Bir krala muzip bir hortlak tarafından anlatılan ve çerçeve öykü denilen yapıyla iç içe geçen masallar serisi olan kitaptaki masallar başka bir yayınevinden Horlat ve Kral adıyla basılmış da olsa o kitabın artık baskısı bulunmamakta. Zaten kitap Hintçe ’den birçok masal çeviren Korhan Kaya tarafından hazırlanmış.
Her ne kadar sürçü lisan edersem affola….
[…] Kitap Fuarı’nda Tanışmanız Gereken 10 Masal Kitabı […]